Τεχνητή Γονιμοποίηση

Η ιατρική υποβοήθηση της ανθρώπινης αναπαραγωγής ουσιαστικά ξεκίνησε στις 25 Ιουλίου 1978, όταν γεννήθηκε στη Μεγάλη Βρετανία η Louise Brown , το πρώτο παιδί στον κόσμο από εξωσωματική γονιμοποίηση. Η εξωσωματική γονιμοποίηση, μαζί με τις βασισμένες σε αυτή εφαρμογές που αναπτύχθηκαν στη συνέχεια , έδωσε λύση στο μεγαλύτερο αριθμό προβλημάτων της ανθρώπινης αναπαραγωγής και ,ως εκ τούτου, γνώρισε τεράστια διάδοση παγκοσμίως.

Δεδομένου ότι είναι ένα ευαίσθητο ζήτημα που αφορά ένα μεγάλο αριθμό άτεκνων ζευγαριών και όχι μόνο, παρακάτω αναφέρονται μερικά από τα βασικά σημεία της ελληνικής νομικής πραγματικότητας που είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι ενδιαφερόμενοι.

Προϋποθέσεις εφαρμογής των μεθόδων Ιατρικών Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής

• Οι μέθοδοι ΙΥΑ εφαρμόζονται σε ενήλικα πρόσωπα μέχρι την ηλικία της φυσικής ικανότητας αναπαραγωγής του υποβοηθούμενου προσώπου. Σε περίπτωση που το υποβοηθούμενο πρόσωπο είναι γυναίκα ως ηλικία φυσικής ικανότητας αναπαραγωγής νοείται το πεντηκοστό έτος. Όριο ηλικίας τίθεται επίσης και για τους δότες σπέρματος και ωαρίων που δε μπορούν να ξεπερνούν τα 40-35 έτη αντιστοίχως ενώ μπορούν να αυξηθούν έως 50-40 σε περίπτωση διάθεσης γονιμοποιημένων ωαρίων ή όταν συντρέχει σπουδαίος λόγος.
  Μολονότι προς τα κάτω ο νόμος δεν θέτει αντίστοιχο όριο ηλικίας , δεχόμαστε αναλογικά από το δίκαιο της υιοθεσίας ότι οι υποψήφιοι γονείς θα πρέπει να έχουν συμπληρώσει τα τριάντα τους χρόνια.
  Σε ανήλικα πρόσωπα οι μέθοδοι ΙΥΑ εφαρμόζονται μόνο κατ’ εξαίρεση λόγω σοβαρού νοσήματος που επισύρει κίνδυνο στειρότητας για να εξασφαλισθεί η δυνατότητα τεκνοποίησης τους στο μέλλον.
• Δεν υπάρχει δυνατότητα αποκτήσεως τέκνου με φυσικό τρόπο ή, -παρά την ύπαρξη τέτοιας δυνατότητας- υπάρχει ανάγκη αποφυγής μεταδόσεως στο τέκνο σοβαρής ασθένειας. . Ειδική περίπτωση ιατρικής αδυναμίας αποτελεί και η αδυναμία κυοφορίας, οπότε επιτρέπεται η μέθοδος της παρένθετης μητέρας.
• Δεν πρόκειται για κλωνοποίηση
• Δεν γίνεται επιλογή φύλου, παρά μόνο αν πρόκειται να αποφευχθεί σοβαρή κληρονομική ασθένεια.
  Πριν από την έναρξη της ιατρικής διαδικασίας πρέπει:
• Να υπάρχει έγγραφη συναίνεση των ενδιαφερομένων. Αν οι τελευταίοι είναι άγαμοι είτε ζουν σε ελεύθερη ένωση απαιτείται η συναίνεσή τους να είναι συμβολαιογραφική. Συμβολαιογραφική θα πρέπει να είναι και η συναίνεση της άγαμης μοναχικής γυναίκας που δε συνοδεύεται στο γιατρό από κάποιον. Επισημαίνεται επίσης ότι η συναίνεση των ενδιαφερομένων προσώπων είναι ανακλητή μέχρι το χρονικό σημείο μεταφοράς του γεννητικού υλικού , δηλαδή των γαμετών ή των γονιμοποιημένων ωαρίων στο γυναικείο σώμα. Θεωρείται ακόμη ότι ανακλήθηκε , αν το πρόσωπο που την έδωσε πέθανε πριν από τη μεταφορά του γεννητικού υλικού στο γυναικείο σώμα, εκτός αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για τη μεταθανάτια γονιμοποίηση.
• Να υπάρχει δήλωση για το πλεονάζον κρυοσυντηρημένο γεννητικό υλικό. Τέτοια δήλωση μπορεί και να παραλειφθεί.
  Οι παραπάνω προϋποθέσεις είναι γενικές και αφορούν σε όλους τους τύπου της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Κρίνεται όμως σκόπιμο να αναφερθούμε ειδικότερα στη μεταθανάτια γονιμοποίηση και στην παρένθετη μητρότητα, δύο μεθόδους που συναντώνται πιο συχνά στην πράξη.
  
  Μεταθανάτια γονιμοποίηση
  Ως μεταθανάτια γονιμοποίηση νοείται τόσο η κατά κυριολεξία μεταθανάτια γονιμοποίηση(δηλ. η χρησιμοποίηση του κρυοσυντηρημένου σπέρματος του άνδρα μετά το θάνατό του είτε για σπερματέγχυση στη γυναίκα που επιζεί είτε για εξωσωματική γονιμοποίηση) , όσο και η μεταθανάτια απλώς μεταφορά στη μήτρα του γονιμοποιημένου ωαρίου, το οποίο γονιμοποιήθηκε, προφανώς εξωσωματικά, πριν από το θάνατο του άνδρα.

Προϋποθέσεις:

• Η βασική προϋπόθεση του επιτρεπτού της μεταθανάτιας γονιμοποίησης είναι η δικαστική άδεια που χορηγείται κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας από το Μονομελές Πρωτοδικείο του τόπου όπου έχει τη συνήθη διαμονή της η γυναίκα που υποβάλει τη σχετική αίτηση.
• Απαιτείται επίσης ο σύζυγος ή ο μόνιμος σύντροφος της γυναίκας να έπασχε από ασθένεια που συνδέεται με πιθανό κίνδυνο στειρότητας ή να υπήρχε κίνδυνος θανάτου του.
• Ελέγχεται ακόμη αν ο σύζυγος ή ο μόνιμος σύντροφος της γυναίκας είχε συναινέσει με συμβολαιογραφικό έγγραφο και στη μεταθανάτια γονιμοποίηση (πέρα από τη γενική συναίνεση που αναφέραμε παραπάνω).
• Τέλος για τη μεταθανάτια γονιμοποίηση τίθενται και χρονικοί περιορισμοί και συγκεκριμένα πρέπει αυτή να διενεργείται όχι πριν περάσουν έξι μήνες από το θάνατο του άνδρα ούτε όμως και αφού περάσουν δύο χρόνια από το γεγονός αυτό.
  
  Παρένθετη μητρότητα 
  Η καθιέρωση της παρένθετης μητρότητας το 2002 ήταν μια εξαιρετικά πρωτοποριακή ρύθμιση αναλογιζόμενοι ότι η γυναίκα που κυοφορεί και γεννά το παιδί μπορεί να είναι διαφορετική από τη γυναίκα στην οποία ανήκει το ωάριο που γονιμοποιήθηκε. Η πρώτη γυναίκα ονομάζεται ‘κυοφόρος μητέρα’ και η δεύτερη ‘γενετική μητέρα’. Υπάρχουν μάλιστα δύο περιπτώσεις ‘διπλής’ μητρότητας : Η περίπτωση της χρησιμοποίησης ξένου ωαρίου , όπου αυτή που επιθυμεί να αποκτήσει το παιδί είναι η κυοφόρος μητέρα , που δεν έχει δικά της ωάρια και γι αυτό παίρνει ωάρια από μιαν άλλη γυναίκα και η περίπτωση της παρένθετης μητρότητας ή του δανεισμού μήτρας , όπου η γυναίκα που επιθυμεί το παιδί έχει δικά της ωάρια , αλλά δε μπορεί να φέρει σε πέρας την εγκυμοσύνη και τον τοκετό.
  Η παρένθετη μητρότητα επιτρέπεται με δικαστική άδεια, που παρέχεται πριν από τη μεταφορά , ύστερα από αίτηση της γυναίκας που επιθυμεί το παιδί. Το δικαστήριο χορηγεί την άδεια μόνο αν συντρέχουν οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
• Ιατρική αδυναμία κυοφορίας ή κίνδυνος μετάδοσης σοβαρής ασθένειας στο τέκνο μέσω της κυοφορίας του από τη γυναίκα που το επιθυμεί.
• Καταλληλότητα για κυοφορία της παρένθετης μητέρας που πιστοποιείται με προσκομιζόμενη ιατρική γνωμάτευση.
• Κατοικία των δύο γυναικών στην Ελλάδα.
• Ωάριο που να μην προέρχεται από την κυοφόρο. Το ωάριο πρέπει να ανήκει είτε στην αιτούσα (αυτή που επιθυμεί το τέκνο) είτε σε τρίτη γυναίκα.
• Συμφωνία
  Απαιτείται συμφωνία η οποία αποτελεί σύμβαση , μεταξύ των δυο πλευρών: του ζεύγους συζύγων ή συντρόφων ή της μόνης γυναίκας που θέλουν να αποκτήσουν τέκνο και της γυναίκας που πρόκειται να κυοφορήσει και του συζύγου της στην περίπτωση που είναι έγγαμη . Η συμφωνία επιβάλλεται να γίνει εγγράφως και στην πράξη έχει καθιερωθεί να περιβάλλεται τον συμβολαιογραφικό τύπο. Η συμφωνία είναι άκυρη στην περίπτωση της παροχής οικονομικού ανταλλάγματος. Οικονομικό αντάλλαγμα δεν αποτελεί πάντως η καταβολή των δαπανών που απαιτούνται για την επίτευξη της εγκυμοσύνης , την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία.
  Η τεχνητή γονιμοποίηση είναι σίγουρα μια ιατρική μέθοδος που έχει συμβάλλει τόσο σε οικογενειακό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Εγείρει ωστόσο μια πληθώρα νομικών ζητημάτων με βασικότερο εκείνο της ίδρυσης της συγγένειας του γεννημένου τέκνου με τους γονείς.
  Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνείτε με το γραφείο μας στα τηλέφωνα 2310553162 / 2310553163 / 2310553192 ή και ηλεκτρονικά στο info@pglaw.gr.