Τα Τροχαία Ατυχήματα σε Παιδιά και Εφήβους-Εισαγωγή
Πριν ξεκινήσουμε τη συζήτηση σχετικά με το νομικό κομμάτι αναφορικά με τα τροχαία ατυχήματα σε παιδιά και εφήβους ειδικότερα, χρήσιμο θα ήταν να αναφερθούμε στα τροχαία ατυχήματα γενικά και στα τροχαία ατυχήματα ειδικότερα στη χώρα μας. Και πιο συγκεκριμένα τροχαία ατυχήματα που σχετίζονται με παιδιά και εφήβους.
Το αυτοκίνητο πλέον έχει καταστεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση το κύριο μέσο μεταφοράς, ακόμη και για αποστάσεις μικρότερες των 5 χλμ. Αν και τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ότι ολοένα και περισσότερο χρησιμοποιείται το ποδήλατο ως μέσο μεταφοράς. Η μετακίνηση στο οδικό περιβάλλον με αυτοκίνητο έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, είτε βραχυπρόθεσμες όπως στα τροχαία ατυχήματα, είτε μακροπρόθεσμες, όπως στα νοσήματα που σχετίζονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση ή το θόρυβο.
Δυστυχώς και σύμφωνα με έρευνες που διεξάγονται σε παγκόσμιο επίπεδο τα τροχαία ατυχήματα αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου από τραυματισμό και την κύρια αιτία νοσηρότητας και αναπηρίας ιδιαιτέρως σε άτομα νεαρής ηλικίας (ανήλικοι και άτομα έως 35 ετών).
Τα τροχαία ατυχήματα αποτελούν σε ετήσια βάση την αιτία για περισσότερους από 1.000.000 θανάτους σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ 5.000.000 άτομα υφίστανται μόνιμες αναπηρίες. Ειδικότερα, όσον αφορά παιδιά κάτω των 15 ετών, εκτιμάται ότι κάθε χρόνο περισσότερα από 150.000 καταλήγουν από τροχαία ατυχήματα, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες παραμένουν ανάπηρα εφ’ όρου ζωής. Η ελλάδα δυστυχώς κατέχει μια από τις υψηλότερες θέσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όσον αφορά τους θανάτους και τους τραυματισμούς από τροχαία ατυχήματα.
Παρατηρείται όμως και αυτό αποτελεί πραγματικά ευχάριστο γεγονός ότι την τελευταία 5ετία, σύμφωνα με στοιχεία της τροχαίας, υπάρχει μια σταδιακή μείωση τόσο των θανατηφόρων ατυχημάτων όσο και των
ατυχημάτων με ελαφρούς και βαρύς τραυματισμούς.
Αυξημένο κίνδυνο για εμπλοκή σε τροχαίο ατύχημα διατρέχουν τα άτομα νεαρής ηλικίας 15-34 ετών και ιδιαίτερα τα αγόρια σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.
ΠΑΙΔΙΑ ΑΝΗΛΙΚΟΙ
Τα παιδιά αποτελούν μια ιδιαίτερα ευπαθή ομάδα χρηστών του οδικού δικτύου, επειδή οι ικανότητες τους να προσαρμόζονται στις εκάστοτε συνθήκες της οδικής κυκλοφορίας είναι περιορισμένες μέχρι την ηλικία των 10 ετών, ενώ φαίνεται τις περισσότερες φορές οι γονείς τους να υπερεκτιμούν τις ικανότητες τους.
ΠΑΙΔΙΑ ΠΕΖΟΙ
Όσον αφορά τα παιδιά ως πεζούς, οι παράγοντες κινδύνου για εμπλοκή σε τροχαίο ατύχημα αφορούν:
1. Ακατάλληλες συνθήκες οδικού περιβάλλοντος (π.χ. αυξημένη κυκλοφορία – υπερβολική ταχύτητα -έλλειψη παιδικών χώρων αναψυχής — τοποθέτηση αυτών σε ακατάλληλα σημεία — έλλειψη φωτισμού).
2. Οδηγούς των οχημάτων (ριψοκίνδυνη ανθρώπινη συμπεριφορά, κατανάλωση αλκοολούχων και άλλων ουσιών, οδήγηση χωρίς δίπλωμα, οδηγοί νεαρής ηλικίας ή ακόμη και εφηβείας).
3. Κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες. Η εμπλοκή σε τροχαίο ατύχημα φαίνεται ότι σχετίζεται με το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο του ατόμου. Ενδεικτικά το 2002 το 96% των παιδιών θυμάτων από τροχαία ατυχήματα ήταν από χαμηλού και μέσου εισοδήματος χωρών.
4. Το παιδί. Τα μικρά παιδιά μέχρι την ηλικία των 10 ετών δεν είναι σωματικώς, πνευματικώς και ψυχολογικώς ικανά, ώστε να συμπεριφέρονται με ασφάλεια στις οδούς.
Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι η πλειονότητα των ατυχημάτων σε ετήσια βάση λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια της ημέρας και τα περισσότερα ατυχήματα με θύματα παιδιά συμβαίνουν μεταξύ των μηνών Απριλίου – Αυγούστου, πιθανότατα λόγω της αυξημένης έκθεσης των παιδιών στο οδικό περιβάλλον.
Σχετικά με τα τροχαία ατυχήματα που εμπλέκονται ανήλικα παιδιά, τα παιδιά ήταν είτε μόνα τους, είτε με άλλα παιδιά, χωρίς να υπάρχει η απαραίτητη επίβλεψη από ενήλικο.
Παρατηρείται ακόμη, ότι στη συντριπτική πλειονότητα των ατυχημάτων τα παιδιά να μη φορούν ζώνη ασφαλείας και σε ένα μεγάλο ποσοστό τα παιδιά δεν βρίσκονται στο πίσω κάθισμα στο παιδικό καθισματάκι, αλλά στο μπροστινό κάθισμα δίπλα στον οδηγό.
Σύμφωνα με τον παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι χώρες υψηλού βιοτικού επιπέδου ήταν οι πρώτες που ανέπτυξαν την αυτοκίνηση και ως εκ τούτου έχουν το μεγαλύτερο αριθμό αυτοκινήτων. Επί δεκαετίες οι χώρες αυτές όχι μόνο επωφελήθηκαν από τις μηχανοκίνητες μεταφορές, αλλά παράλληλα αντιμετώπισαν ορισμένες από τις δυσμενείς επιπτώσεις τους. Παρότι οι αναπτυγμένες χώρες έχουν τον υψηλότερο βαθμό αυτοκίνησης, εντούτοις έχουν πολύ χαμηλότερα ποσοστά θανάτων και τραυματισμών σε τροχαία ατυχήματα σε σύγκριση με χώρες χαμηλού και μέσου επιπέδου ανάπτυξης. Αυτό το αποτέλεσμα κυρίως επετεύχθη με την κατασκευή ειδικά σχεδιασμένων αυτοκινητοδρόμων, αποκλειστικά για μοτοσικλέτες και ποδήλατα, εφαρμογή λεωφορειοδρόμων και κατάλληλων διαβάσεων, κατασκευή ασφαλούς οδικού δικτύου εν γένει, προσήλωση και σεβασμό στην εφαρμογή των νόμων και το κυριότερο οδηγική παιδεία από όλους τους φορείς και τα σχολεία.