ΔΟΜΗ, ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ

Σύμφωνα με το Γενικό Κανονισμό Υπηρεσίας στο στρατό (ΠΔ 130/1984), οι δύο βασικοί κλάδοι του Στρατού είναι τα Όπλα και τα Σώματα.

Ως  Όπλα ορίζονται τα στοιχεία του Στρατού, των οποίων κύρια αποστολή είναι η διεξαγωγή του αγώνα ή η άμεση συμμετοχή σ` αυτόν και διακρίνονται σε Όπλα Μάχης (Πεζικό, Ιππικό-Τεθωρακισμένα και Πυροβολικό) και σε Όπλα Υποστήριξης Μάχης (Μηχανικό, Διαβιβάσεις και Αεροπορία Στρατού).

Ως Σώματα, ορίζονται τα στοιχεία του Στρατού που παρέχουν υποστήριξη διοικητικής ή λογιστικής μορφής και διακρίνονται σε Σώματα Υποστήριξης Μάχης (Τεχνικού, Εφοδιασμού και Μεταφορών, Υλικού Πολέμου. Ερευνας -Πληροφορικής και Υγειονομικού (Ιατρών, Κτηνιάτρων, Οδοντιάτρων, Φαρμακοποιών και Νοσηλευτικής) και σε λοιπά Σώματα (Διαχειριστών Υγειονομικού και Διοικητικών Υγειονομικού, Οικονομικού, Γεωγραφικού, Ελεγκτικού, Στρατιωτικών Γραμματέων, Ταχυδρομικού, Μουσικού, Φροντιστών. Αρχιτεχνίτων `Οπλων και Αρχιτεχνιτών Σωμάτων. Κοινά Σώματα των Ενόπλων Δυνάμεων είναι το Στρατολογικό, το Θρησκευτικό και των Δικαστικών Γραμματέων.

Από  την  άποψη  του  τρόπου  εισόδου  τους  στο  Στρατό,  οι Στρατιωτικοί διακρίνονται σε μόνιμους, εθελοντές και στρατευμένους. Μόνιμοι Στρατιωτικοί είναι εκείνοι που κατατάχθηκαν στο Στρατό για να σταδιοδρομήσουν σ` αυτόν και προέρχονται από τους απόφοιτους των Ανώτατων Στρατιωτικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, τους κατατασσόμενους απευθείας ή με διαγωνισμό, και από τους μονίμους υπαξιωματικούς.  Εθελοντές Στρατιωτικοί είναι εκείνοι  που  κατατάχτηκαν  με  τη θέλησή  τους  στο  Στρατό  και ανέλαβαν την υποχρέωση να υπηρετήσουν σ` αυτόν για ορισμένο χρόνο. Αυτοί διατηρούν την ιδιότητα του εθελοντή και μετά τη λήξη της  αρχικής  υποχρεώσεώς  τους,  εφόσον  εξακολουθούν  να υπηρετούν στο Στρατό. Στρατευμένοι στρατιωτικοί είναι όσοι κατατάχτηκαν με πρόσκληση στις τάξεις του Στρατού σύμφωνα με τον Νόμο περί Στρατολογίας και υπηρετούν τη θητεία τους. Από αυτούς, οι οπλίτες λέγονται “κληρωτοί”  ή  “κληρωτοί  πρότακτοι”  και οι Αξιωματικοί  “έφεδροι  εν  ενεργεία”. Οι τελευταίοι,  εάν μετά την εκπλήρωση της θητείας τους τηρηθούν στα όπλα, λέγονται “κληρωτοί σε  παρατεταμένη θητεία” και “έφεδροι σε παρατεταμένη θητεία”. Σημειωτέον ότι οι μαθητές  των  Στρατιωτικών  Παραγωγικών  Σχολών  θεωρούνται στρατιωτικοί,  που  ακολουθούν  όμως ιδιαίτερο στρατιωτικό καθεστώς, το οποίο καθορίζεται από τους Οργανισμούς των αντίστοιχων  Σχολών.   Αυτοί υπάγονται στις διατάξεις αυτού του Κανονισμού μόνον εάν αυτές δεν είναι αντίθετες με τις ανάλογες των Οργανισμών των Σχολών.

Αρχηγός των Ενόπλων δυνάμεων της  χώρας είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, όπως ορίζεται στο άρθρο 45 του Συντάγματός, εξουσία που του παρέχεται με συμβολικό χαρακτήρα, καθώς η διοίκηση του Ελληνικού Στρατού που κατά το ίδιο άρθρο του Συντάγματος μας ασκείται από την Κυβέρνηση. Αυτή καθορίζει την Πολιτική Εθνικής Άμυνας της χώρας την οποία υλοποιεί ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας (ΥΕΘΑ) με κύριο σύμβουλό του τον Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου  Εθνικής  Άμυνας.

ΓΕΝΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΤΡΑΤΟΥ

Γενικά ο Στρατός είναι οργανωμένος σε Ανεξάρτητες Υπομονάδες, Μονάδες, Συγκροτήματα και Σχηματισμούς οι οποίες χαρακτηρίζονται από διοικητική αυτοτέλεια, διαθέτουν επίσημη σφραγίδα και δικό τους πρωτόκολλο αλληλογραφίας. Όλες οι λεπτομέρειες για την οργάνωση, σύνθεση και συγκρότηση εκάστου καθορίζονται στους αντίστοιχους Πίνακες Οργανώσεως και Υλικού (ΠΟΥ)

Ως Μονάδα  χαρακτηρίζεται η  στρατιωτική  οργάνωση  Όπλου  ή Σώματος, που η ίδρυσή  της  και  η  οργανική  της  σύνθεση  σε  προσωπικό  και   υλικό καθορίζεται  από  την αρμόδια Αρχή, σύμφωνα με τους Νόμους που ισχύουν. Είναι το κατώτερο κλιμάκιο, που έχει διοικητική αυτοτέλεια.

Για τα Όπλα βασική Μονάδα είναι το Τάγμα (για το Πεζικό, το Μηχανικό, τις Διαβιβάσεις και την Αεροπορία Στρατού), η Επιλαρχία (για το Ιππικό Τεθωρακισμένα) και η Μοίρα (για το Πυροβολικό). Τα στοιχεία από τα οποία αποτελείται η Μονάδα, λέγονται Υπομονάδες. Για τα Όπλα βασική Υπομονάδσ είναι ο Λόχος (για το Πεζικό, Μηχανικό, τις Διαβιβάσεις και την Αεροπορία Στρατού), η Ίλη (για το Ιππικό- Τεθωρακισμένα) και η Πυροβολαρχία (για το Πυροβολικό). Οι Υπομονάδες Όπλων υποδιαιρούνται ακόμη σε Διμοιρίες (για το Πεζικό. Μηχανικό, τις Διαβιβάσεις και την Αεροπορία Στρατού) και σε Ουλαμούς (για το Ιππικό- Τεθωρακισμένα και το Πυροβολικό). Η Διμοιρία και ο Ουλαμός είναι τα κατώτερα κλιμάκια, που σε κανονικές συνθήκες διοικούνται από αξιωματικό ή ανθυπασπιστή. Οι Διμοιρίες και οι Ουλαμοί επιπλέον υποδιαιρούνται σε Ομάδες (για τα Όπλα εκτός από το Πυροβολικό) και σε Στοιχεία (για το Πυροβολικό). Η Ομάδα και το Στοιχείο διοικούνται, σε κανονικές συνθήκες, από υπαξιωματικό και αποτελούν τα βασικά στοιχεία για την οργάνωση του Στρατού. Οι Διοικητές των Υπομονάδων ορίζονται με την Ημερήσια Διαταγή της Μονάδας και οι Διοικητές των Διμοιριών και Ουλαμών με την Ημερήσια Διαταγή της Υπομονάδας.

Ως προς τις Μονάδες Σωμάτων, ορισμένες εξ’ αυτών  Μονάδες έχουν παρόμοια οργάνωση με αυτές των όπλων και τους ίδιους  τίτλους, δηλαδή Τάγμα, Λόχος, Διμοιρία, Ομάδα. Οι   υπόλοιπες Μονάδες Σωμάτων έχουν διαφορετική  οργάνωση  και χρησιμοποιούν τίτλους που δείχνουν το  έργο το οποίο εκτελούν, όπως Νοσοκομείο, Συνεργείο, Ταμείο, Αποθήκη κλπ. Η αντιστοιχία των Μονάδων, που έχουν τίτλο, που δείχνει το έργο που εκτελούν, με  τις Μονάδες των όπλων καθορίζεται από τους Πίνακες Οργανώσεως-Υλικού (ΠΟΥ) των πρώτων και οι Διοικητές Μερικών Μονάδων των Σωμάτων ονομάζονται Διευθυντές σύμφωνα με όσα καθορίζονται ειδικότερα από το ΠΟΥ των Μονάδων αυτών.

Τέλος, υπάρχουν οι Γενικές Μονάδες οι οποίες δεν ανήκουν σε συγκεκριμένο Όπλο ή Σώμα και το προσωπικό τους είναι δυνατό να προέρχεται από  διάφορα Όπλα ή Σώματα.

Ως Συγκρότημα ορίζεται το σύνολο Μονάδων του ίδιου Όπλου ή Σώματος, οι οποίες υπάγονται σε ενιαία διοίκηση. Βασικό Συγκρότημα είναι το Σύνταγμα  (για  το  Πεζικό  και  τις Ειδικές Δυνάμεις), η Διοίκηση Πυροβολικού και η Ομάδα Πυροβολικού (για το Πυροβολικό). Σημειωτέον ότι για επιχειρησιακούς σκοπούς είναι δυνατό να υπαχθούν  Μονάδες, Υπομονάδες ή Διμοιρίες-Ουλαμοί διαφόρων Όπλων και Σωμάτων στη διοίκηση Συντάγματος ή μικροτέρου κλιμακίου Πεζικού ή Τεθωρακισμένων και στην περίπτωση αυτή αναφερόμαστε σε Τακτικό Συγκρότημα.

Ως Σχηματισμός ορίζεται η Μεγάλη Μονάδα που διοικείται  από  ανώτατο αξιωματικό  και  αποτελείται  από στοιχεία διαφόρων Όπλων και Σωμάτων και υπάρχουν τέσσερις βαθμίδες Σχηματισμών, ήτοι η Ταξιαρχία, η  Μεραρχία, το Σώμα Στρατού και η Στρατιά. Για  σκοπούς  επιχειρήσεων  είναι  δυνατό να συγκροτηθούν και άλλοι σχηματισμοί, όπως η Ομάδα Μεραρχιών και το Τμήμα Στρατιάς.

Αναλυτικότερα, η Ταξιαρχία είναι σύνολο Μονάδων διαφόρων Όπλων και Σωμάτων με ενιαία διοίκηση, κατά κανόνα Ταξιάρχου, ενώ η Μεραρχία είναι σύνολο  Συγκροτημάτων  και Μονάδων διαφόρων Όπλων και Σωμάτων με ενιαία διοίκηση, κατά κανόνα Υποστρατήγου. Δυνατόν όμως η Μεραρχία να περιλάβει και αριθμό Ταξιαρχιών.

Το Σώμα Στρατού περιλαμβάνει μεταβλητό αριθμό Μεραρχιών και Μονάδων Υποστηρίξεως Μάχης και Διοικητικής Μέριμνας και οργανώνεται για την εκτέλεση συγκεκριμένων τακτικών επιχειρήσεων  με  ενιαία  διοίκηση, κατά  κανόνα  Αντιστρατήγου.   Περιλαμβάνει Μονάδες απ` όλα τα Όπλα και Σώματα και είναι δυνατό να περιλαμβάνει και ανεξάρτητες Ταξιαρχίες.

Τέλος, η Στρατιά είναι σύνολο Σωμάτων Στρατού καθώς και Συγκροτημάτων ή Μονάδων διαφόρων Όπλων και Σωμάτων με ενιαία διοίκηση Αντιστρατήγου. Είναι δυνατό να περιλαμβάνει και ανεξάρτητες Μεραρχίες ή Ταξιαρχίες.

Τα Επιτελεία, αποτελούνται από αξιωματικούς που βοηθούν το διοικητή στην άσκηση της διοικήσεως και υπάγονται απευθείας στο διοικητή και στους Σχηματισμούς στον Επιτελάρχη.

ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΑ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΕΙΣ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΩΝ

Στους Σχηματισμούς, το σύνολο των αξιωματικών και οπλιτών  που συγκροτούν  το  όργανο που κατευθύνει και συντονίζει τις δραστηριότητες του Σχηματισμού αποτελεί το “Στρατηγείο”.  Αυτό περιλαμβάνει  το  Διοικητή,  το  επιτελείο,  το  ειδικό  επιτελείο  και μια Μονάδα Διοικήσεως (Τάγμα, Λόχο, Ιλη) όπου υπάγονται όλοι οι οπλίτες του Στρατηγείου.

Στα Συγκροτήματα, το όργανο  που  κατευθύνει  και  συντονίζει, σύμφωνα   με   όσα   αναφέρθηκαν   παραπάνω,   αποτελεί   τη  “Διοίκηση Συγκροτήματος” και περιλαμβάνει το Διοικητή, το επιτελείο και το Λόχο ή Ιλη ή Πυροβολαρχία Διοικήσεως,  όπου  υπάγονται  όλοι  οι  οπλίτες  της Διοικήσεως του Συγκροτήματος.

ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΣΤΡΑΤΟΥ

Η  οργάνωση  του  Γενικού  Επιτελείου  Στρατού  φαίνεται στον αντίστοιχο Κανονισμό Οργανώσεως και Λειτουργίας του. Αυτό  αποτελεί  το ανώτερο Κλιμάκιο διοικήσεως του Στρατού και η οργάνωσή του είναι όμοια με  αυτή  των  Στρατηγείων  των  Σχηματισμών, περιλαμβάνει δηλαδή το Διοικητή (Αρχηγό), το Επιτελείο, το Ειδικό Επιτελείο  (Διευθύνσεις Όπλων Σωμάτων) και Ειδικές Διευθύνσεις (Ειδικά Γραφεία) και το Τάγμα Γενικού Επιτελείου Στρατού, όπου ανήκουν όλοι οι οπλίτες που  υπηρετούν στο Γενικό Επιτελείο Στρατού.

ΜΟΝΑΔΕΣ, ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ ή ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ

Μονάδες εκστρατείας ονομάζονται εκείνες που είναι οργανωμένες, εξοπλισμένες  και  εκπαιδευμένες, ώστε να παίρνουν μέρος στη μάχη ή να υποστηρίζουν από κοντά Στρατεύματα που μάχονται και μετακινούνται  μαζί μ` αυτά. Αυτές ευρίσκονται κανονικά μέσα στη ζώνη μάχης.

Μονάδες εσωτερικού είναι Μονάδες που έχουν σαν κύρια αποστολή α) την εσωτερική ασφάλεια ορισμένης εδαφικής περιοχής ή  β) την εκπαίδευση ή γ) την υποστήριξη του Στρατού σαν σύνολο.

Αναλογικά με τις Μονάδες ορίζονται και τα Συγκροτήματα και οι Σχηματισμοί σε εκστρατείας ή εσωτερικού.

ΜΙΚΤΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ, ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ

Οι  Μονάδες  και  τα  Συγκροτήματα,  που  το  προσωπικό  τους προέρχεται  από  περισσότερους  του  ενός  Κλάδου των Ενόπλων Δυνάμεων, λέγονται μικτές, ενώ για επιχειρησιακούς  σκοπούς  είναι  δυνατόν  να  συγκροτηθούν Μικτοί Σχηματισμοί.

Σύμφωνα με την παραπάνω περιγραφή της οργανώσεως του Στρατού, κάθε οπλίτης ανήκει σε συγκεκριμένη Μονάδα, κάθε Αξιωματικός ή Ανθυπασπιστής ανήκει σε Μονάδα ή επιτελείο Συγκροτήματος ή Σχηματισμού.

ΙΕΡΑΡΧΙΑ

Η Ιεραρχία του Στρατού προβλέπεται στο Άρθρο 7 του Κανονισμού, το οποίο αναφέρει ότι

o  Στρατός  έχει  ιεραρχική  δομή, η οποία περιλαμβάνει την ιεραρχία των βαθμών και την ιεραρχία των καθηκόντων, οι οποίες βρίσκονται σε μεταξύ τους αρμονία. Ιεραρχία  των  βαθμών  είναι η σειρά των βαθμών, δηλαδή ανάλογα με τη θέση τους, οι στρατιωτικοί  έχουν ο ένας σε σχέση με τον άλλο, την ιδιότητα του ανώτερου ή κατώτερου. Ιεραρχία  των καθηκόντων είναι η κλίμακα στη διοίκηση. Ανάλογα με την θέση τους στην ιεραρχία των καθηκόντων οι στρατιωτικοί έχουν,  ο ένας  σε  σχέση με τον άλλο, την ιδιότητα του διοικητή (Προϊσταμένου) ή υφισταμένου.

Οι στρατιωτικοί ανήκουν  σε  μία  από  τις  παρακάτω  τέσσερεις διαβαθμίσεις: Αξιωματικοί, Ανθυπασπιστές, Υπαξιωματικοί και Στρατιώτες.

Οι  υπαξιωματικοί  και  οι  στρατιώτες ονομάζονται οπλίτες.  Οι ανθυπασπιστές είναι  η ενδιάμεση διαβάθμιση  μεταξύ  αξιωματικών  και οπλιτών και η κλίμακα στη Διοίκηση από τον ανώτερο προς τον κατώτερο είναι η εξής:

• Υπουργός Εθνικής Άμυνας
• Αρχηγός Γενικού Επιτελείου Στρατού
• Διοικητής Στρατιάς
• Διοικητής Σώματος Στρατού
• Διοικητής Μεραρχίας
• Διοικητής Ταξιαρχίας
• Διοικητής Συγκροτήματος
• Διοικητής Μονάδας
• Διοικητής Υπομονάδας
• Διοικητής Διμοιρίας ή Ουλαμού
• Διοικητής Ομάδας ή Στοιχείου

Τέλος, ο  βαθμός  καθιερώνει  την  ικανότητα  για  εκτέλεση  ορισμένων καθηκόντων, δίνει δικαιώματα και επιβάλλει υποχρεώσεις. Ο  βαθμοφόρος  έχει  δικαίωμα  και καθήκον να φροντίζει για την τήρηση των γενικών κανόνων πειθαρχίας από  όλους  τους  κατώτερούς  του στρατιωτικούς, σε οποιοδήποτε Κλάδο Ενόπλων Δυνάμεων και αν ανήκουν, τηρουμένης της ιεραρχίας από τον ανώτερο προς τον κατώτερο με τον εξής τρόπο:

α. Ανώτατοι Αξιωματικοί

•  Στρατηγός
•  Υποστράτηγος
•  Ταξίαρχος

β. Ανώτεροι Αξιωματικοί

•  Συνταγματάρχης
•  Αντισυνταγματάρχης
•  Ταγματάρχης

γ. Κατώτεροι Αξιωματικοί

•  Λοχαγός
•  Υπολοχαγός
•  Ανθυπολοχαγός

δ. Ανθυπασπιστές

•  Δόκιμοι Εφεδροι Αξιωματικοί

ε. Υπαξιωματικοί

•  Αρχιλοχίας
•  Επιλοχίας
•  Λοχίας
•  Δεκανέας

Σημειωτέον ότι ο  τίτλος  του  Υποδεκανέα  δεν  είναι  βαθμός  αλλά τιμητική διάκριση, που δίνεται σε στρατιώτες, οι οποίοι διακρίνονται για το ήθος και για την επίδοσή τους γενικά στην εκτέλεση των καθηκόντων τους.

Συνολικά θα λέγαμε ότι όλη η δομή και η οργάνωση του Στρατού, βασίζεται σε αυστηρούς κανόνες ιεραρχίας και πειθαρχίας, όπου κάθε κατώτερος οφείλει να υπακούει στους ανώτερούς του  και  να εκτελεί  χωρίς αντιλογία τις διαταγές τους που αφορούν την εφαρμογή των Στρατιωτικών Νόμων, των Κανονισμών και των Διαταγών της υπηρεσίας. Για την εύρυθμη λειτουργία του Στρατού καθώς και την απρόσκοπτη επίτευξη των σκοπών του, που δεν είναι άλλοι από την εξασφάλιση της άμυνας της Χώρας και την υπεράσπιση της Εθνικής ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας της πατρίδας, είναι απαραίτητο να τηρούνται οι ανωτέρω κανόνες.

Το γραφείο μας έχοντας γνώση και εμπειρία σε στρατιωτικά ζητήματα μπορεί να σας ενημερώσει έγκαιρα και έγκυρα και να αναλάβει την αποτελεσματικά την υπόθεσή σας.